Słońce leniwie wschodzi nad Atlantykiem, oświetlając wapienne klify i lazurowe wody. To region Arrábida – jeden z ukrytych skarbów Portugalii, gdzie natura splata się z historią, a tradycja z nowoczesnością. To podróż przez zapierające dech w piersiach krajobrazy, bogatą historię i niepowtarzalną kulturę, gdzie każdy krok prowadzi mnie do nowego odkrycia. Właśnie tutaj, między klifami a ukrytymi plażami, znajduje się kilka perełek turystycznych, które zapisałam na mapie mojej podróży po malowniczym regionie Arrabida.
Region Arrábida położony jest na południe od Lizbony i jest moim zdaniem jednym z najbardziej malowniczych miejsc w Portugalii. Centralnym punktem tego regionu jest Parque Natural da Arrábida, rozciągający się na powierzchni ponad 17 tysięcy hektarów, z czego ponad 5 tysięcy to tereny morskie. Park ten charakteryzuje się malowniczymi krajobrazami, gdzie intensywny błękit wód Atlantyku kontrastuje z zielenią lasów pokrywających wapienne wzgórza Serra da Arrábida.Znajdują się tu dzikie plaże, majestatyczne klify oraz zabytkowe miasta przyciągające turystów spragnionych nie tylko pięknych widoków, ale i historii, której ślady można odnaleźć na każdym kroku.To Portugalia w najczystszej postaci – pełna kontrastów, emocji i niesamowitych widoków.
Setúbal – brama do Arrábidy
Podróż zaczynam w Setúbal, portowym mieście o niepowtarzalnym uroku, które zachwyca nie tylko atmosferą, ale i bogatą historią. To tutaj można odwiedzić targ Mercado do Livramento, uważany za jeden z najpiękniejszych targów rybnych w Portugalii. Na porannym Mercado królują świeże ryby, soczyste owoce i lokalne sery. Uwielbiam włóczyć się po targach, chłonąc zapachy, smaki i dźwięki, które tworzą niepowtarzalną atmosferę lokalnej kultury i gwaru codziennego życia.
Warto spróbować choco frito, czyli smażonej sepii, będącej kulinarnym symbolem miasta – namawia mnie Martim – lokalny sprzedawca.
Spacerując po historycznym centrum, zaglądam do kościoła Igreja de São Julião, czyli Kościóła św. Juliana zbudowanego w drugiej połowie XIII wieku. To jeden z najważniejszych zabytków miasta Setúbal, położony na Praça do Bocage. Pełni rolę głównego kościoła (matriz) miasta i od 1910 roku jest sklasyfikowany jako Pomnik Narodowy. Następnie moje kroki kieruje do Fortecy São Filipe, znanej również jako Castelo de São Filipe. To imponująca twierdza górująca nad miastem, która oferuje panoramiczne widoki na ujście rzeki Sado oraz Ocean Atlantycki. Spacerując wzdłuż Avenida Luísa Todi, można podziwiać mozaikowe chodniki i architekturę pełną azulejos, czyli tradycyjnych portugalskich płytek ceramicznych, które są często ozdobione skomplikowanymi wzorami i malowidłami. Najczęściej mają kolor niebiesko-biały, ale występują także w innych barwach, np. żółtym, zielonym czy brązowym. Wiele azulejos przedstawia sceny religijne, historyczne lub pejzaże, a niektóre mają geometryczne wzory lub ornamenty roślinne. Przechadzając się przez malownicze stare miasto z wąskimi uliczkami i bielonymi domami zachwycam się każdym obrazem z kolorowych płytek.
Będąc w Setubal nie mogłam pominąć wizyty w Parku Naturalnym Arrábida – raju dla miłośników przyrody. Zielone wzgórza schodzą tu ku złotym plażom, takim jak Praia da Figueirinha czy Galapinhos, które zachwycają krystalicznie czystą wodą. Wspinając się w głąb parku, docieram do Convento da Arrábida, XVI-wiecznego klasztoru ukrytego wśród gęstej roślinności, znanego również jako Klasztor Matki Bożej z Arrábida. To XVI-wieczny klasztor położony na południowym zboczu Serra da Arrábida w pobliżu Setúbal. Został założony w latach 1538–1539 przez hiszpańskiego franciszkanina, brata Martinho de Santa Maria, dzięki wsparciu João de Lencastre, 1. księcia Aveiro. Klasztor był miejscem życia eremickiego, gdzie zakonnicy prowadzili surowe życie poświęcone Matce Bożej. Kompleks klasztorny składa się z małych kaplic, cel zakonników oraz innych budynków, harmonijnie wkomponowanych w naturalny krajobraz Parku Naturalnego Arrábida. W 1977 roku Convento da Arrábida został uznany za Zabytek o Znaczeniu Publicznym ze względu na swoje historyczne i architektoniczne walory. Obecnie klasztor jest własnością Fundacji Oriente, która dba o jego zachowanie i udostępnianie zwiedzającym. Odwiedzający mogą podziwiać nie tylko architekturę i historię tego miejsca, ale także cieszyć się malowniczymi widokami na okoliczne tereny.
Setúbal to miasto znane nie tylko z pięknych plaż i doskonałej kuchni, ale także jako jedno z najlepszych miejsc do obserwacji delfinów w Europie. Wyprawa łodzią po ujściu rzeki Sado to niezwykłe przeżycie, gdzie delfiny butlonose często towarzyszą statkom, skacząc wśród fal. Sprawia to niesamowite wrażenie.
Sesimbra – rybacka perła regionu
Kilka kilometrów na zachód od Setubal znajduje się Sesimbra – urocza miejscowość rybacka, gdzie tradycja wciąż żyje w kolorowych łodziach dryfujących w porcie. To kolejna z pereł regionu Arrábida, która oferuje również wiele atrakcji turystycznych. Jej piękne, piaszczyste plaże, takie jak Praia do Ouro i Praia da Califórnia, przyciągają miłośników relaksu i sportów wodnych. Wybieram się do tego miasteczka z nadzieją na odpoczynek i relaks przy filiżance pysznej kawy z widokiem na turkusowe morze. Rozglądam się dookoła i widzę długą fortecę górującą nad miastem. Samochodem dojeżdżam na sam szczyt. To zamek (Castelo de Sesimbra) z panoramicznym widokiem na zatokę i okoliczne wzgórza. Z mapy informacyjnej dowiaduje się, że początki fortecy sięgają IX wieku, kiedy to została wzniesiona przez Maurów jako strategiczny punkt obronny. Zachwycam się typową dla średniowiecznych zamków architekturą obronną. Grube mury, wieże strażnicze i blanki świadczą o jej pierwotnym przeznaczeniu militarnym. Wewnątrz murów znajduje się kościół Nossa Senhora do Castelo, zbudowany w XII wieku, który został odrestaurowany w XVII wieku i jest przykładem lokalnej architektury sakralnej. Wewnątrz znajdują się przepiękne azulejos przedstawiające sceny religijne i pejzaże.
Sesimbra to również mekka dla miłośników nurkowania i sportów wodnych. Klify Cape Espichel i podwodne jaskinie kryją bogaty świat morskiej fauny. W pobliżu Sesimbry rozciąga się Park Narodowy Serra da Arrábida, znany z bujnej roślinności, malowniczych szlaków turystycznych i ukrytych plaż. To idealne miejsce dla miłośników przyrody i aktywnego wypoczynku. Ciekawostką w tym regionie jest również Monumento Natural da Pedreira do Avelino w Zambujal, niedaleko Sesimbry. Znajduje się tu pomnik przyrody z odciskami dinozaurów sprzed 155 milionów lat. Na powierzchni o wymiarach około 15 metrów na 10 metrów zachowało się pięć śladów i 108 odcisków stóp. To fascynujące miejsce dla entuzjastów paleontologii i historii naturalnej.
Po dniu pełnym wrażeń postanawiam skosztować lokalnych specjałów w jednej z wielu nadmorskich restauracji. Portugalska kuchnia słynie głównie z ryb i owoców morza, ale można w niej znaleźć także pyszne dania wegetariańskie. Decyduje się na Caldo Verde, czylitradycyjnej portugalskiej zupy z ziemniaków, kapusty galicyjskiej (couve galega) i cebuli. Na deser obowiązkowo zamawiam Pastéis de Nata, czyli słynne portugalskie ciastka budyniowe z przepyszną kawą Abatanado, czyliodpowiednikiem amerykańskiej czarnej kawy (duże espresso rozcieńczone wodą).
Wieczorem wybieram się do jednej z tawern w Sesimbrze, gdzie dźwięki melancholijnych pieśni fado wypełniają przestrzeń, przenosząc mnie do serca Portugalii. Fado do Cabo Espichel, śpiewane w cieniu majestatycznych klifów, z szumem fal delikatnie uderzających o brzeg, staje się czymś więcej niż tylko muzyką. Dla mnie to emocjonalna podróż, która na zawsze zapisuje się w pamięci jako niezatarte i wzruszające przeżycie.
Lagoa de Albufeira – raj dla miłośników natury
W sercu Algarve, na południowym wybrzeżu Portugalii, znajduje się jedno z najbardziej malowniczych i jednocześnie mniej znanych miejsc tego regionu – Lagoa de Albufeira. To spokojne jezioro, otoczone przez złociste plaże i bujną roślinność, stanowi doskonałą ucieczkę od zgiełku popularnych kurortów, oferując odwiedzającym ciszę, relaks i możliwość obcowania z naturą w jej najpiękniejszej formie. Lagoa de Albufeira jest laguną oddzieloną od oceanu wąską, piaszczystą mierzeją, tworząc naturalną barierę między wodami morza a lądem. Znajduje się w pobliżu miejscowości Sesimbra i Albufeira, a jej lokalizacja sprawia, że jest to idealne miejsce do uprawiania sportów wodnych, takich jak windsurfing, kitesurfing czy kajakarstwo. Jednym z jej najbardziej charakterystycznych elementów jest zmieniający się charakter wód – w zależności od pory roku i siły przypływów. Jezioro może być spokojne i niemal lustrzane, by w innym momencie zmienić się w dynamiczną przestrzeń z wiatrem i falami. To miejsce mnie oczarowało, a każdy podmuch wiatru i szum wody sprawiał, że czułam się nierozerwalnie związana z naturą. To miejsce bezwzględnie zachwyciło mnie swoją naturalną urodą, spokojem i różnorodnością.
W okolicach jeziora znajdują się dwie piękne plaże, każda z innym charakterem. Plaża Praia da Lagoa jest idealna dla rodzin z dziećmi, ponieważ woda jest tu spokojna i płytka, co pozwala na bezpieczną zabawę w wodzie. Z kolei Praia do Ouro, położona nieco dalej, przyciąga bardziej doświadczonych plażowiczów i surferów, oferując nieco silniejsze fale i przestronną plażę, gdzie można rozłożyć ręcznik i odpoczywać w cieniu wydm.
Szlak Winny – podróż przez winnice
Region Arrábida znany jest nie tylko ze swoich górskich krajobrazów, urokliwych miasteczek i nadmorskich widoków, ale również z bogatej tradycji winiarskiej. Jednym z najważniejszych skarbów tej krainy jest Szlak Winny oraz wyjątkowe wino Moscatel de Setúbal. Winiarstwo w tym regionie sięga czasów rzymskich, ale to w średniowieczu nastąpił jego prawdziwy rozkwit. Moscatel de Setúbal, produkowane głównie ze szczepu Muscat, szybko zdobyło sławę dzięki swojemu słodkiemu, aromatycznemu charakterowi i bogatej palecie smakowej. W XVIII wieku wino to stało się jednym z ulubionych trunków na królewskich dworach Europy. Podczas podróży Szlakiem Winnym można skosztować różnych odmian win, zarówno białych, czerwonych, jak i różowych, ale to Moscatel de Setúbal pozostaje najcenniejszym skarbem regionu.
Szlak Winny regionu Arrábida prowadzi przez malownicze winnice, urocze miasteczka i renomowane winiarnie. Podróż po winnicach rozpoczynam od jednej z najstarszych i najbardziej renomowanych winnic w regionie José Maria da Fonseca, założonej w 1834 roku. Znajdująca się w regionie Setúbal, ta rodzinna firma od pokoleń produkuje wyjątkowe wina, łącząc innowację z szacunkiem dla tradycji. Dzięki wysokiej jakości i unikalnemu charakterowi swoich win, marka zdobyła uznanie zarówno w kraju, jak i na arenie międzynarodowej. José Maria da Fonseca słynie przede wszystkim z produkcji słynnego wina Moscatel de Setúbal, jednego z najlepszych win wzmacnianych w Portugalii. Oprócz tego, winiarnia oferuje szeroką gamę czerwonych i białych win, takich jak Periquita, jedno z najstarszych i najbardziej cenionych win portugalskich. Dla miłośników wina José Maria da Fonseca oferuje możliwość zwiedzania swoich historycznych piwnic, poznania tajników produkcji oraz degustacji wyśmienitych win. To niezapomniane doświadczenie pozwala zanurzyć się w bogatej historii i kulturze portugalskiego winiarstwa.
Na uwagę zasługują również Bacalhôa Vinhos de Portugal – słynąca z wyjątkowych piwnic oraz niezwykłego zamku Bacalhôa oraz Quinta de Alcube – rodzinna winnica oferująca kameralne degustacje i autentyczne portugalskie wina. Szlak Winny regionu Arrábida to wyjątkowa podróż przez historię, smaki i krajobrazy Portugalii. Dla miłośników wina Moscatel de Setúbal stanowi niepowtarzalną okazję do odkrycia jednego z najbardziej charakterystycznych trunków tego kraju. To miejsce, gdzie tradycja łączy się z nowoczesnością, a każda butelka opowiada historię regionu pełnego pasji i winiarskiego kunsztu.
Cabo Espichel – mistyczne zakończenie podróży
Na zachodnim krańcu regionu czeka na mnie ostatnia atrakcja z mapy mojej podróży po regionie Arrabida. Jest to zabytkowa latarnia morska Farol do Cabo Espichel położona na przylądku Espichel, około 40 kilometrów na południowy zachód od Lizbony, w pobliżu miejscowości Sesimbra. Usytuowana na imponujących klifach, stanowi nie tylko ważny punkt nawigacyjny, ale także atrakcyjny cel turystyczny. Latarnia została uruchomiona w 1790 roku, co czyni ją jedną z najstarszych w Portugalii. Jej pierwotnym zadaniem było ostrzeganie żeglarzy przed niebezpiecznymi skałami i zapewnienie bezpiecznej żeglugi wzdłuż wybrzeża Atlantyku. Wieża latarni ma wysokość 32 metrów i charakteryzuje się klasycznym, ośmiokątnym kształtem. Na przestrzeni lat latarnia była modernizowana, m.in. w 1865 roku zainstalowano nowoczesny system optyczny, a w 1947 roku została zelektryfikowana. Odwiedzający Farol do Cabo Espichel mogą podziwiać malownicze widoki na Ocean Atlantycki oraz okoliczne klify.
W pobliżu znajduje się opuszczony klasztor Nossa Senhora do Cabo z XVII wieku. Jest to jeden z najważniejszych zabytków w regionie, który łączy w sobie historię, religię i niezrównaną urodę krajobrazów. Kompleks sakralny obejmuje kościół, krużganki oraz domy dla pielgrzymów, co świadczy o bogatej historii tego miejsca. Dzisiaj klasztor jest symbolem duchowej i architektonicznej tradycji Portugalii, przyciągając turystów i pielgrzymów z całego świata. Wznoszący się na wzgórzu w połączeniu z majestatycznymi klifami Cabo Espichel, tworzy niezapomniany obraz, który zapiera dech w piersiach. To miejsce zahipnotyzowało mnie na długi czas, a surowy krajobraz klifów, silne wiatry i niekończący się horyzont oceanu nadały temu miejscu niepowtarzalnego charakteru, który pozostał ze mną na długo.
Region Arrábida to idealne miejsce dla tych, którzy pragną połączyć zwiedzanie z relaksem na łonie natury. Malownicze miasteczka, dzikie plaże i historyczne zabytki czynią go jednym z najbardziej niezwykłych miejsc w Portugalii. Bez względu na to, czy szukasz przygody, ciszy i spokoju, czy kulinarnych doznań, Arrábida z pewnością cię oczaruje. Ten region pozostawił we mnie niezapomniane wspomnienia.
Tekst i zdjęcia: Anna Molęda – Kompolt
