Czego uczą nas mieszkańcy Blue Zones?”Odkryj ich tajemnice w podróżach po świecie.

Zapraszam w podróż do miejsc, gdzie zegar życia tyka inaczej, a ludzie – pełni energii, witalności i radości – nie tylko przekraczają setny rok życia, ale czynią to w zadziwiająco dobrej formie. Niebieskie Strefy, rozsiane po świecie, kryją sekrety długowieczności i zdrowia, których od wieków szukają zarówno naukowcy, jak i podróżnicy pragnący zrozumieć, co sprawia, że życie może być tak pełne i tak długie.

Jaki jest sekret długowieczności ludzi z Niebieskiej Strefy?

Odwiedzimy pięć najważniejszych miejsc z mapy Niebieskich Stref: Ikarię w Grecji, Sardynię we Włoszech, Okinawę w Japonii, półwysep Nicoya w Kostaryce oraz społeczność religijną Adwentystów Dnia Siódmego w Loma Linda w Kalifornii. Każde z tych miejsc ma swoje unikalne zwyczaje, ale łączy je coś, co zmienia podejście do życia – prostota, bliskość z naturą, unikanie stresu i silne więzi społeczne. Podróż do Niebieskich Stref (Blue Zones) to nie tylko fascynujące odkrywanie nowych miejsc, ale także nauka o tym, jak wieść proste, pełne życie, które może przedłużyć nasze zdrowie i szczęście.

Czym są Niebieskie Strefy (Blue Zones)?

Koncepcja „Blue Zones” została zapoczątkowana przez badacza Dana Buettnera i jego współpracowników, którzy zidentyfikowali kilka regionów na świecie, w których mieszkańcy cieszą się długowiecznością i nadzwyczajnym zdrowiem. W wyniku ich badań powstała lista pięciu destynacji, które wyróżniają się nie tylko liczbą stulatków, ale także jakością ich życia w późnym wieku, pozostając aktywni i pełni energii. W tych miejscach występuje nadzwyczaj duża liczba osób, które dożywają 100 lat, a jednocześnie rzadziej niż gdzie indziej zapadają na choroby przewlekłe, takie jak choroby serca, nowotwory, cukrzyca czy demencja. Obszary te zostały nazwane „Blue Zones” – Niebieskimi Strefami, a ich mieszkańcy są żywym dowodem na to, że zdrowe i długie życie jest możliwe. Sekret ich długowieczności nie kryje się w cudownych dietach czy nowoczesnej medycynie, ale w codziennych nawykach, diecie, stylu życia i bliskich więziach społecznych. Położenie geograficzne tych miejsc, choć różne, wspiera zdrowy styl życia i nawyki, które sprzyjają długowieczności.

Sardynia: Siła społecznych więzi

Pierwszym przystankiem w naszej podróży będzie Sardynia, druga co do wielkości skalista wyspa na Morzu Śródziemnym, leżąca na zachód od kontynentalnych Włoch i na południowy wschód od Korsyki. Jest otoczona wodami Morza Tyrreńskiego od wschodu i Morza Śródziemnego od zachodu. Górzysty teren i liczne pagórki Sardynii sprzyjają codziennej aktywności fizycznej jej mieszkańców. Położenie wyspy nad morzem wpływa także na lokalną dietę, która opiera się na świeżych warzywach, oliwie z oliwek oraz umiarkowanym spożyciu mięsa. Klimat śródziemnomorski Sardynii, charakteryzujący się łagodnymi zimami i gorącymi, suchymi latami, sprzyja uprawie winorośli, oliwek oraz warzyw.

Sardynia, a szczególnie regiony Ogliastra i Barbagia, znane są z najwyższych liczby stulatków na świecie, co przypisuje się lokalnym nawykom zdrowotnym, głębokim więzom rodzinnym oraz bliskiemu kontaktowi z naturą. Sardynia zaskakuje nie tylko wiekiem swoich mieszkańców, ale też ich podejściem do życia. Tutaj starość nie oznacza odosobnienia – wręcz przeciwnie, staruszkowie odgrywają ważną rolę w życiu społecznym. Włosi słyną z mocnych więzi rodzinnych, ale na Sardynii to coś więcej: codzienność polega na współdziałaniu, nie na izolacji. Starcy często zajmują się swoimi gospodarstwami, doglądając winorośli, oliwek czy owiec. Pracują w rytmie, który daje poczucie celu, a ich dieta, oparta na pełnowartościowych składnikach, takich jak fasola, chleb pełnoziarnisty, owoce i sery owcze, jest wyjątkowo zdrowa.

Sekrety długowieczności Sardyńczyków:

Dieta śródziemnomorska: wyspa słynie z diety bogatej w świeże warzywa, owoce, rośliny strączkowe i pełnoziarniste produkty zbożowe. Dieta ta jest również bogata w oliwę z oliwek i czerwone wino, które w umiarkowanych ilościach może działać ochronnie na serce.
Aktywność fizyczna: mieszkańcy wyspy prowadzą aktywne życie – pracują na farmach, chodzą na długie spacery po górach i rzadko korzystają z samochodów.
Silne więzi rodzinne: Sardyńczycy żyją w bliskich relacjach z rodziną, co jest ważnym elementem ich stylu życia. Wsparcie emocjonalne od rodziny i przyjaciół odgrywa kluczową rolę w utrzymaniu zdrowia i dobrego samopoczucia.

Ikaria: Grecka sztuka życia bez pośpiechu

Kolejnym miejscem z listy Blue Zones jest grecka Ikaria. To niewielka wyspa na Morzu Egejskim, położona między wyspami Mykonos i Samos, na południowy zachód od Turcji. Jej górzysty teren, niewielka liczba turystów i niska urbanizacja sprawiają, że życie na Ikarii płynie spokojnie. Mieszkańcy zajmują się rolnictwem, wędrują po wzgórzach i prowadzą samowystarczalny styl życia, który pozwala im cieszyć się naturalną, pełnowartościową żywnością.

Położenie Ikarii sprzyja kontaktowi z naturą i prostemu stylowi życia. Wyspa ma łagodny klimat, a lokalna dieta, bogata w zioła, oliwę z oliwek, warzywa i ryby, jest uważana za jedną z najzdrowszych w regionie śródziemnomorskim. Dzięki izolacji geograficznej i niewielkiemu wpływowi globalizacji mieszkańcy wyspy zachowali tradycyjne rytmy życia, wolne od stresu i pośpiechu. Na greckiej wyspie Ikaria czas płynie wolniej, jakby w rytmie własnej melodii. Jest to miejsce, gdzie wskaźniki chorób przewlekłych, takich jak choroby serca czy demencja, są niezwykle niskie, a wiele osób dożywa zdrowo i szczęśliwie wieku 90 lat i więcej. Na tej niewielkiej wyspie, ludzie żyją w spokojnym tempie, a czas zdaje się płynąć wolniej.

Jaki jest styl życia Greków z Ikarii? Jest to hołd dla prostoty. Ludzie chodzą tu spać, gdy poczują zmęczenie, i budzą się, kiedy wschodzi słońce. Dieta mieszkańców opiera się na roślinach – oliwkach, oliwie, ziołach, fasoli, warzywach i rybach – i jest bardzo bliska tradycyjnej diecie śródziemnomorskiej. Kluczowy jest też ruch, choć na Ikarii nie ma siłowni czy klubów fitness, jednak ludzie dbają o domy i ogrody, pielęgnując je z pasją, co dodaje im siły i energii.

Sekrety długowieczności Ikaryjczyków:

Prosta, lokalna dieta: Ikaryjczycy jedzą dużo warzyw, oliwy z oliwek, ziół, a także niewielkie ilości ryb i mięsa. Ich dieta jest bogata w przeciwutleniacze, które mogą zapobiegać stanom zapalnym i spowalniać procesy starzenia.
Popołudniowe drzemki: Drzemka po południu to codzienny rytuał wielu mieszkańców wyspy, który może pomagać w redukcji stresu i obniżeniu ciśnienia krwi.
Naturalny styl życia: Mieszkańcy Ikarii uprawiają własne jedzenie, prowadzą aktywne życie na świeżym powietrzu i pracują na roli. Ich styl życia jest zgodny z naturą i pozbawiony presji, co bardzo sprzyja długowieczności.

Okinawa: „Ikigai” – powód do życia

Okinawa jest kolejnym przystankiem na mapie świata z listy Blue Zones. Leży w południowej części Japonii i jest największą wyspą archipelagu Ryukyu, rozciągającego się między wyspą Kiusiu a Tajwanem na Pacyfiku. Jest to wyspa o łagodnym, tropikalnym klimacie, pełna plaż i pól ryżowych, otoczona ciepłymi wodami Pacyfiku. Dzięki korzystnym warunkom mieszkańcy mają dostęp do świeżych ryb, owoców morza, a także lokalnych roślin, takich jak goya (gorzki melon) i tofua, które stanowią podstawę ich zdrowej diety.

Bliskość oceanu oraz klimat tropikalny wpływają na styl życia Okinawczyków, a rybołówstwo, rolnictwo i spacery na świeżym powietrzu są naturalnymi formami aktywności fizycznej. Społeczności Okinawy wykształciły także wyjątkowy system wsparcia społecznego, znany jako „moai”, co pomaga im radzić sobie ze stresem i wspierać się nawzajem. Japonia to kraj długowiecznych, ale to właśnie Okinawa jest miejscem, gdzie żyje najwięcej stulatków na świecie. Wyspy, położone na południu Japonii, nazywane są „krainą nieśmiertelnych”. Mieszkanki Okinawy mają jedną z najwyższych na świecie średnich długości życia – kobiety często dożywają tam ponad 90 lat.

Kluczem do tego fenomenu jest pojęcie „ikigai”, które można przetłumaczyć jako „powód do życia”. Dla mieszkańców Okinawy ikigai to nie tylko coś, co robi się dla siebie – to także darowanie czasu innym, wsparcie bliskich, dzielenie się chwilami radości i smutku. Ludzie spędzają wiele czasu na rozmowach, pielęgnując wzajemne więzi.

Ich dieta to święto prostoty: jedzą dużo warzyw, w tym różne odmiany batatów i daikonów (rzodkiew japońska), a także tofu, soję i ryby, które spożywają w małych ilościach. Sekretem ich zdrowia jest jednak nie tylko to, co jedzą, ale też to, jak jedzą. Mieszkańcy Okinawy stosują zasadę hara hachi bu. Jedzą do momentu, gdy czują się syci w 80 procentach, co nie obciąża organizmu i pomaga utrzymać zdrową sylwetkę.

Sekrety długowieczności mieszkańców Okinawy:

Dieta roślinna: Dieta mieszkańców Okinawy jest bogata w warzywa, zwłaszcza zielonolistne, tofu, oraz bataty, które stanowią ich główne źródło węglowodanów. Spożywają również niewielkie ilości ryb, a mięso czy nabiał są rzadkością.
Hara Hachi Bu: Zasada, według której jedzą mieszkańcy Okinawy, oznacza „jedz do 80% pełności”. Jest to forma kontroli kalorii, która pomaga zapobiegać nadmiernemu jedzeniu.
Społeczność i wsparcie: Mieszkańcy Okinawy tworzą „moais” – grupy wsparcia społecznego, które dostarczają emocjonalnej i materialnej pomocy przez całe życie. Te silne więzi społeczne pomagają w redukcji stresu i poprawiają zdrowie psychiczne.

Nicoya na Kostaryce: Energia z natury i codziennych rytuałów

Nicoya to następne miejsce z listy Blue Zones. Półwysep leży na zachodnim wybrzeżu Kostaryki i otoczony jest Oceanem Spokojnym, na północ od stolicy San José. Słynie z tropikalnych plaż, wilgotnych lasów i żyznej gleby. Lokalna dieta jest prosta, lecz bogata w składniki odżywcze, dzięki obfitości warzyw, fasoli, kukurydzy oraz owoców tropikalnych.

Nicoya charakteryzuje się klimatem tropikalnym z dużą ilością słonecznych dni. Mieszkańcy półwyspu żyją w zgodzie z rytmem przyrody – chodzą spać wcześnie, wstają o świcie, a wiele codziennych zajęć wykonują na świeżym powietrzu. Obecność oceanicznych wód zapewnia im dostęp do ryb oraz morskich minerałów, a wysoki poziom kontaktu z przyrodą sprzyja ich zdrowiu psychicznemu i fizycznemu. Kostarykański półwysep Nicoya to tropikalny raj, gdzie nawet 90-latkowie codziennie pracują fizycznie i zachowują aktywność, uprawiając ziemię czy zajmując się domowymi obowiązkami. Mieszkańcy Nicoyi wierzą, że ich siła pochodzi z „pura vida”, co oznacza pełne życie. Mają silne poczucie celu i codziennie realizują je, czerpiąc radość z kontaktu z naturą.

Dieta w Nicoyi to lokalne produkty o wysokiej wartości odżywczej: fasola, kukurydza, owoce, ryby i pełnoziarniste zboża. Ludzie często żywią się tym, co sami wyhodują, mając pełną kontrolę nad tym, co jedzą, a regularny ruch na świeżym powietrzu przyczynia się do ich wyjątkowej sprawności fizycznej.

Sekrety długowieczności Kostarykanin:

Dieta oparta na roślinach: Dieta mieszkańców Nicoya jest bogata w kukurydzę, fasolę, świeże owoce i warzywa. Spożywają także niewielkie ilości mięsa, głównie z lokalnych hodowli.
Silne więzi rodzinne: Podobnie jak w innych Blue Zones, mieszkańcy Nicoya kładą ogromny nacisk na rodzinę i społeczność. Wsparcie społeczne i silne więzi z bliskimi odgrywają kluczową rolę w ich długim i zdrowym życiu.
Woda o wysokiej zawartości wapnia: Woda pitna w regionie Nicoya jest bogata w wapń i minerały, co może przyczyniać się do mocnych kości i zdrowia.

Loma Linda w Kalifornii: Wiara, społeczność i zdrowy styl życia

Ostatnim przystankiem z Niebieskiej Strefy jest Loma Linda, która leży w stanie Kalifornia, w pobliżu miasta San Bernardino, na wschód od Los Angeles. To jedyna Blue Zone w Stanach Zjednoczonych. Choć Loma Linda jest częścią zurbanizowanej Kalifornii, stanowi wyjątkowy przypadek Blue Zone, ze względu na zdrowy styl życia kultywowany przez wspólnotę Adwentystów Dnia Siódmego.

Położenie w ciepłym klimacie Kalifornii sprzyja aktywności fizycznej, a dostęp do świeżych warzyw i owoców umożliwia prowadzenie zdrowej diety. Mieszkańcy stosują się do zasad zdrowotnych, w tym do diety wegetariańskiej i cotygodniowego dnia odpoczynku. Ich styl życia oparty jest na wierzeniach religijnych, które promują zdrowie jako formę duchowej praktyki. Adwentyści wierzą, że zdrowie jest darem od Boga, i starają się prowadzić życie wolne od używek, oparte na diecie wegetariańskiej i regularnym ruchu. Wierzą w harmonię ciała, umysłu i ducha, co przejawia się w codziennym stylu życia i dbaniu o bliskich.

Dla Adwentystów kluczowe jest nie tylko to, co spożywają, ale także jak żyją. Każdy dzień przeznaczają na modlitwę, pomaganie innym i budowanie silnych więzi z rodziną i społecznością. Ich dieta, bogata w orzechy, nasiona, rośliny strączkowe i pełne ziarna, wspiera ich zdrowie, a aktywność fizyczna – często spacery i praca w ogrodzie – dodaje im sił.

Sekrety długowieczności mieszkańców Loma Lindy:

Dieta wegetariańska: Większość Adwentystów przestrzega diety opartej na roślinach, bogatej w owoce, warzywa, orzechy i pełne ziarna. Unikają przetworzonej żywności i praktycznie nie jedzą mięsa.
Wiara i zdrowy styl życia: Adwentyści Dnia Siódmego kładą duży nacisk na zdrowy styl życia, regularną aktywność fizyczną oraz unikanie używek takich jak alkohol i papierosy.
Społeczność religijna: Wiara odgrywa kluczową rolę w ich życiu, a regularne uczestnictwo w nabożeństwach zapewnia silne wsparcie emocjonalne i duchowe, co pomaga redukować stres.

Uniwersalne tajemnice długowieczności

Chociaż „Blue Zones” znajdują się na różnych kontynentach i w różnych kulturach, istnieje kilka wspólnych cech stylu życia ich mieszkańców, które mogą tłumaczyć ich długowieczność:

Dieta roślinna: W diecie ludzi z Blue Zones dominuje jedzenie roślinne, bogate w warzywa, owoce, rośliny strączkowe i pełne ziarna.
Aktywność fizyczna: Codzienna, naturalna aktywność fizyczna, wynikająca z pracy na roli, spacerów czy codziennych obowiązków, jest kluczem do zdrowia i długowieczności.
Społeczność i relacje: Silne więzi społeczne, wsparcie rodziny i bliskich to kluczowe elementy życia w Blue Zones.
Cel w życiu: Mieszkańcy tych stref mają jasno określony cel w życiu, który motywuje ich do dalszego działania.
Unikają sytuacji stresowych: dbają o spokojne i harmonijne życie, w zgodzie z naturą, modlą się i kontemplują życie z radością.

Niebieskie Strefy mogą wydawać się odległymi i egzotycznymi miejscami, ale zasady, które sprawiają, że ich mieszkańcy cieszą się długowiecznością, są uniwersalne. Możemy inspirować się ich dietą opartą na naturalnych składnikach, zasadą umiarkowania i bliskimi więziami społecznymi. Codzienna aktywność fizyczna, realizowanie swoich pasji i celów, a także czas na odpoczynek i kontakt z bliskimi mogą przybliżyć nas do pełnego, zdrowego życia.

Choć nie każdy z nas mieszka w jednej z Blue Zones, to sekrety długowieczności można wprowadzać w życie bez względu na miejsce zamieszkania. Jedząc proste, naturalne produkty, będąc aktywnym i dbając o relacje z bliskimi, możemy zbliżyć się do tego, co mieszkańcy tych wyjątkowych miejsc nazywają „życiem pełnym zdrowia i spokoju”.

Żyjąc prosto i w harmonii z naturą, możemy odkryć własne „ikigai”, odnaleźć cel i cieszyć się każdym dniem, czego wszystkim Czytelnikom artykułu bardzo życzę.

Tekst: Anna Moleda-Kompolt

Zdjęcia: Pixabay