To był dla mnie rok wyjątkowych podróży połączony ze zwiedzaniem najciekawszych Galerii Sztuki w Europie. Udało mi się pojechać do czterech przepięknych stolic i zwiedzić Muzeum Luwr w Paryżu, Galerię Narodową (National Gallery) w Londynie, Muzeum Prado w Madrycie i Galerię Borghese w Rzymie. Każda z nich jest wyjątkowa, magiczna i przedstawia dzieła największych artystów światowej sławy. Zwiedzanie ich przeniosło mnie w wymiar piękna, sztuki i niesamowitych wrażeń!
Luwr – najsłynniejsze muzeum w Paryżu i na świecie
Muzeum Luwr wzniesiony został w 1190 roku na polecenie króla Filipa II Augusta. Początkowo budowla pełniła funkcję warownej fortecy otoczonej dziesięcioma wieżami. Kilka wieków później tj. w XIV w., za czasów panowania Karola V Mądrego, budowlę przekształcono w rezydencję królewską. Stanowiła ona siedzibę dla ponad 20 władców Francji.
Najbardziej przełomowy okazał się dla tego miejsca wiek XVI i rządy Franciszka I. To właśnie ten władca zainicjował budowę kolekcji dzieł sztuki, nabywając m.in. słynną Mona Lisę Leonarda da Vinci. Do ostatecznego przekształcenia pałacu w muzeum doszło w 1793 roku podczas rewolucji francuskiej. Podstawę zbiorów stanowiły dzieła dotychczasowo zgromadzone przez królów oraz łupy wojenne Napoleona.
W 1981 dokonano gruntownej renowacji budynku. Po zakończeniu prac, Luwr podwoił swoją powierzchnię do 6 ha, stając się jednocześnie jednym z największych muzeów na świecie! Warto dodać, że długość budynku wynosi aż 850 metrów.
Odwiedzając Luwr nie da się przeoczyć ogromnej szklanej piramidy, w której kryje się główne wejście do muzeum. Została ona wybudowana w 1989 roku, budząc wśród mieszkańców Paryża spore kontrowersje. Głównymi zarzutami były brak zintegrowania z pozostałymi częściami budynku oraz jednoznaczne skojarzenia z Egiptem. Z czasem jednak piramida stała się na tyle charakterystycznym punktem na mapie Paryża, że dziś często uważana jest za jeden z kilku kluczowych symboli tego miasta.
Najsłynniejsze dzieła Luwru – Mona Lisa
Jedną ze strategii zwiedzania Luwru może być skoncentrowanie się na najsłynniejszych dziełach muzeum. Wybrałam ten sposób biorąc pod uwagę ogromną powierzchnię muzeum (ponad 60 000 m2) i około 350 tysięcy zgromadzonych tu dzieł. Muszę dodać, że zwiedzającym prezentowane jest tylko około 10% całej kolekcji. Zatem nawet przy bardzo pobieżnym ich oglądaniu, nie ma możliwości, aby zobaczyć je wszystkie. Z tego powodu przed wizytą warto się nieco przygotować i przyjąć pewną strategię zwiedzania opartą na tym, co w szczególności chcemy tak naprawdę zobaczyć. A tych tutaj nie brakuje, bo zobaczymy tu prace największych artystów światowej sławy!
Numerem jeden pod kątem popularności jest oczywiście Mona Lisa pędzla Leonarda da Vinci. Wchodząc do sali, w której znajduje się ten obraz, można odnieść wrażenie, że dla większości odwiedzających jest to jedyny powód wizyty w Luwrze. Zainteresowanie nim jest tak ogromne, że aby zobaczyć go z bliska (tj. z odległości kilku metrów), należy ustawić się w specjalnej kolejce. Pomimo, iż popularność Mona Lisy nie jest pewnie dla nikogo zaskoczeniem, dosyć smutne jest to, że niewiele osób zwraca jakąkolwiek uwagę na pozostałe obrazy, które znajdują się w tej samej sali. Z mojej perspektywy są równie nieocenione i piękne jak wspomniany obraz mistrza da Vinci.
Fakt, że najpopularniejsze dzieło boskiego Leonardo działa na odwiedzających jak magnes jest natomiast całkiem dobrą wiadomością dla osób, które mają ochotę w spokoju obejrzeć inne słynne obrazy i rzeźby w Luwrze. Te najbardziej emblematyczne, które większość z nas może kojarzyć chociażby z podręczników do historii sztuki, to:
- Tratwa Meduzy, Théodore Géricault
- Wenus z Milo
- Nike z Samotraki
- Gody w Kanie Galilejskiej, Paolo Veronese
- Wolność wiodąca lud na barykady, Eugène Delcaroix
- Portret artysty trzymającego oset, Albrecht Dürer
- Przysięga Horacjuszy, Jacques-Louis David
- Interwencja kobiet Sabinek, Jacques-Louis David
- Madonna w grocie, Leonardo da Vinci
- Stygmatyzacja św. Franciszka, Giotto
- Piękna Ogrodniczka, Rafael Santi
- Portret infantki Margarety Theresia, Diego Velázquez
- Stella z kodeksem Hammurabiego
Kolekcje dzieł sztuki Luwru
Ogromną część kolekcji w Luwrze stanowią pochodzące ze starożytności dzieła sztuki asyryjskiej, etruskiej, koptyjskiej, egipskiej, greckiej i rzymskiej. Można tu również zobaczyć dzieła sztuki Bliskiego Wschodu oraz sztuki islamu. Wszystkie eksponaty zostały podzielone na osobne działy w muzeum, co znacznie ułatwia zwiedzanie. Dzięki temu można skoncentrować uwagę na zbiorach pochodzących z konkretnego okresu historycznego lub obszaru geograficznego.
Mimo, że malarstwo i rzeźba to obszary sztuki, z których pochodzi większość eksponatów w muzeum, warto pamiętać, że kolekcja Luwru obejmuje także rysunki, grafiki, rzemiosło artystyczne, meble, czy biżuterię.
Informacje praktyczne:
- Bilety wstępu do Luwru najlepiej kupić z wyprzedzeniem. Cena biletu to: 15 EUR bilet dla osoby dorosłej powyżej 26 roku życia. Dla mieszkańców Unii Europejskiej w wieku poniżej 26 lat wejście do Luwru jest darmowe. Trzeba tylko wziąć ze sobą dowód tożsamości (dowód osobisty lub paszport)
- Godziny otwarcia: od soboty do czwartku w godz. 9:00-18:00. W piątki Luwr jest czynny dłużej, do 21:45
- Adres: Rue de Rivoli, 75001 Paryż, Francja
Skarby Galerii Narodowej (National Gallery) w Londynie
National Gallery to jedno z najważniejszych brytyjskich muzeów. Zgromadzono w nim głównie prace artystów zachodnioeuropejskich. W zbiorach obejmujących ponad 2300 dzieł kryje się wiele malarskich perełek, które wyszły spod pędzla takich mistrzów, jak Leonardo da Vinci, Tycjan, Sandro Botticelli, Rembrandt van Rijn, Claude Monet czy Vincent van Gogh.
National Gallery (po polsku Galeria Narodowa) należy do najczęściej odwiedzanych muzeów sztuki na świecie. Znajduje się na Trafalgar Square w centrum Londynu, a wstęp do niej na wystawy stałe jest bezpłatny.
Początki National Gallery sięgają 1823 roku, gdy brytyjska Izba Gmin odkupiła od Johna Juliusa Angersteina, londyńskiego bankiera i mecenasa sztuki, kolekcję dzieł sztuki. Zbiór liczył 38 obrazów i kosztował brytyjski rząd 57 000 funtów. Już rok później, 10 maja, wystawę otwarto dla publiczności. Z powodu braku odpowiedniego miejsca obrazy prezentowano w dawnej kamienicy Angersteina przy ulicy Pall Mall w prestiżowej dzielnicy Westminster. W kolejnych latach sir George Beaumont i wielebny William Holwell Carr przekazali National Gallery swoje kolekcje, tym samym znacznie powiększając wystawę. Kamienica w Pall Mall często była przepełniona, a w porównaniu z paryskim Luwrem na pewno nie sprawiała wrażenia poważnej instytucji. Uznano za konieczne wybudowanie nowego budynku, aby galeria mogła spełniać swoje społeczne cele.
Budowę gmachu rozpoczęto w 1832 roku. Wybór lokalizacji był znaczący – wybrano obszar (dziś znany jako Trafalgar Square) między bogatą dzielnicą West End w zachodniej części miasta, a biedniejszymi ulicami na wschodzie. W ten sposób chciano zasygnalizować, że dostęp do wystawy będą mieć wszystkie klasy społeczne, a nie tylko uprzywilejowane. Projektantem budynku był angielski architekt William Wilkins. Niestety, jego praca nie spotkała się z uznaniem. Gmach galerii miał początkowo bardzo ograniczoną przestrzeń wystawienniczą, a sam król Wilhelm IV określał budynek mianem „wstrętnej małej dziurki”. W kolejnych latach więc rozbudowywano i przebudowywano galerię.
Po wybuchu II wojny światowej zamknięto National Gallery, a kolekcję dzieł rozsiano po wielu prywatnych domach i budynkach publicznych w Walii. W 1940 roku, po upadku Francji, obawiano się, że Walia zostanie zbombardowana. Sugerowano, aby rozproszone dzieła sztuki przetransportować do Kanady. Temu pomysłowi ostro sprzeciwił się Winston Churchill, który w liście do historyka sztuki i dyrektora National Gallery Kennetha Clarka napisał: „ukryj je w jaskiniach lub grotach, ale żaden obraz nie opuści tej wyspy!”. Ostatecznie dzieła sztuki ukryto w nieczynnej kopalni Manod w górach w pobliżu miasta Blaenau Ffestiniog w Walii. Obrazy przetrwały bez uszczerbku całą wojnę, a dziś wciąż możemy je oglądać.
Dzieła Sztuki Galerii
Jednym z najbardziej rozpoznawalnych arcydzieł, równie kultowe jak Mona Lisa da Vinciego czy Pocałunek Klimta są Słoneczniki Vincenta Van Gogha. Van Gogh namalował w sumie jedenaście ich wersji. Pierwszy cykl, liczący cztery obrazy, powstał w 1887 roku w Paryżu. Przedstawia słoneczniki leżące na nieokreślonym podłożu. Drugi cykl van Gogh malował rok później podczas pobytu w Arles. Siedem powstałych wówczas dzieł ukazuje bukiety kwiatów w glinianych wazonach.
W National Gallery wisi jedna z wersji z 1888 roku. Poszczególne wersje Słoneczników różnią się miedzy sobą – etapem rozkwitu kwiatów, kolorami dzbanków i tła, odcieniami żółci.
Na uwagę zasługują również takie dzieła, jak:
- Święta Katarzyna Aleksandryjska, Artemisia Gentileschi, 1616
- Wieczerza w Emaus, Caravaggio, 1601
- Ambasadorowie, Hans Holbein Młodszy, 1533
- Wenus z lustrem, Diego Velazquez, 1648-1650
i wiele innych. Prace prezentowane w Galerii Narodowej obejmują XIII i XIX wiek w Europie Zachodniej. Zobaczymy tu również dzieła Botticellego, Tycjana, Leonarda da Vinci, Michała Anioła, Rubensa, Rembrandta, Turnera, Renoira, Van Gogha i oczywiście wielkich angielskich artystów, takich jak Gainsborough i Turner. Oprócz oglądania obrazów, można wysłuchać wykładów o sztuce, które odbywają się regularnie w Galerii, a także wziąć udział w zajęciach rysunkowych. Polecam tego doświadczyć i stać się na chwilę jednym z wielkich malarzy, a może nawet zamienić swoją malarską pasję w dzieła sztuki.
Pinakoteka
Galeria Narodowa jest wyjątkiem wśród wielkich europejskich muzeów państwowych. W przeciwieństwie do paryskiego Luwru, florenckiego Uffizzi, wiedeńskiego Kunsthistorisches czy madryckiego Prado, które powstały na bazie królewskich lub książęcych kolekcji, w Londynie to kupcy i zapaleni kolekcjonerzy wymyślili muzeum. Kluczowym celem Galerii miało być rozpowszechnianie i dzielenie się gustem dzieł sztuki z szeroką publicznością. Pinakoteka, będąca wynikiem kultury angielskiej wyższej klasy kupieckiej, zaczęła kupować arcydzieła od samego początku swojego istnienia, bez ściśle określonej polityki, ale z talentem kolekcjonera i wiedzą swoich dyrektorów.
Informacje praktyczne:
- Bilety wstępu do Galerii są bezpłatne
- Godziny otwarcia: Codziennie od 10:00 do 18:00. W piątki od 10:00 do 21:00. Muzeum jest nieczynne w dniu 1 stycznia oraz między 24 a 26 grudnia. Ostatnie wejście jest o 17:55.
- Adres: Trafalgar Square, Londyn. Najbliższa stacja metra to Charing Cross i Leicester Square
Muzeum Prado – słynne muzeum w Madrycie
Muzeum Prado, a właściwie Muzeum Narodowe Prado (Museo Nacional del Prado) znajduje się w stolicy Hiszpanii przy alei Paseo del Prado. Założone w 1819 roku przez króla Ferdynanda VII jest obecnie jednym z największych muzeów na Ziemi, a jego kolekcja dzieł sztuki zaliczana jest do najpiękniejszych na świecie.
Muzeum Prado ma swoją siedzibę w Edificio Villanueva – klasycystycznym budynku z XVIII wieku. Przy wejściu czekają na nas monumentalne pomniki przedstawiające najwybitniejszych hiszpańskich malarzy: Francisco Goi i Diego Velazqueza. Budowa muzeum rozpoczęła się w 1785 roku na życzenie Karola III. Król pragnął stworzyć miejsce, w którym gromadzone byłyby zbiory związane z historią naturalną. Jego wnuk, Ferdynand VII i jego żona, królowa Maria Izabela Braganza mieli jednak inne plany. Zdecydowali bowiem, że stworzą w tym miejscu Królewskie Muzeum Malarstwa i Rzeźby. Nazwa ta została jeszcze później zmieniona na Muzeum Narodowe Prado, a oficjalne otwarcie obiektu miało miejsce jesienią 1819 roku.
Muzeum Prado stworzono głównie w celu pokazania kunsztu sztuki hiszpańskiej na tle innych europejskich krajów. Wraz z rozrastaniem się kolekcji dzieł sztuki, rozrastał się także sam budynek muzeum. Do pierwszej ważnej przebudowy doszło w 1918 roku. Od tego czasu Museo del Prado było w stanie pomieścić 2300 obrazów. Podczas hiszpańskiej wojny domowej z kolekcji muzeum usunięto ponad 500 obrazów i rysunków. W 2007 roku doszło natomiast do kolejnej istotnej przebudowy. Wówczas otwarto nową część muzeum zaprojektowaną przez Rafaela Moneo. Dziś w Muzeum Prado znajduje się około: 8200 rycin, 7600 obrazów, 4800 miedziorytów, 1000 rzeźb i setki innych dzieł sztuki z obszaru chociażby rzemiosła artystycznego.
Kolekcja Muzeum Prado
Dzieła malarstwa hiszpańskiego są przedstawione w Muzeum Prado w formie pięciu osobnych sekcji:
- W pierwszej znajdziemy obrazy ze średniowiecza oraz początku renesansu, m.in.: Bartolomé Bermejo, Pedro Berruguete oraz Juana de Flandes.
- W drugiej sekcji muzeum czeka na nas El Greco i hiszpańskie malarstwo renesansowe. To właśnie w Museo Nacional del Prado odnajdziemy najsłynniejsze dzieła sztuki tego artysty, takie jak: „Zmartwychwstanie”, „Trójca Święta”, „Zesłanie Ducha Świętego”, „Zwiastowanie” czy „Szlachcic z dłonią na piersi”.
- Trzecia to hiszpańskie malarstwo barokowe. Mnóstwo tutaj dzieł Diego Velazqueza (np. „Pokłon Trzech Króli”, „Panny dworskie”, „Triumf Bachusa”), José de Ribera (np. „Sen Jakuba”, „Stara lichwiarka”, „Męczeństwo św. Filipa”), Francisco de Zurbarán (np. „Wizja niebiańskiej Jerozolimy”, „Agnus Dei”), Alonso Cano (np. „Król hiszpański”, „Madonna z Dzieciątkiem”, „Ukrzyżowanie”).
- Czwarta sekcja to przede wszystkim Francisco Goya. W Muzeum Prado znajduje się ponad 140 dzieł tego artysty. Do tych najbardziej znanych należą: „Maja naga”, „Maja ubrana”, „Chrystus na krzyżu”, „Saturn pożerający własne dzieci”, „Rodzina Karola IV”, „Rozstrzelanie powstańców madryckich”, „Parasolka” czy „Kolos”.
- W piątej znajdziemy natomiast dzieła z XIX wieku, w których możemy doszukać się wielu odniesień do twórczości Francisco Goi.
Oprócz znakomitej kolekcji malarstwa hiszpańskiego w Muzeum Prado odnajdziemy także obrazy pędzla włoskich artystów. Ta część ekspozycji została podzielona na trzy sekcje:
- XV i XVI wiek, m.in. artystów takich jak: Sandro Boticelli („Okrutne Łowy”), Fra Angelico („Zwiastowanie”), Rafael Santi („Madonna z rybą”, „Święta rodzina z barankiem”, „Kardynał”), Tycjan („Święto Wenery”, „Bachanalie”), Jacopo Tintoretto („Obmywanie nóg”).
- XVII wiek: Caravaggio („Dawid i Goliat”), Annibale Carracci („Wenus, Adonis i Kupido”), Guercino („Zuzanna i Starcy”), Guido Reni („Święty Sebastian”).
- XVIII wiek: Corrado Giaquinto („Alegoria Pokoju i Sprawiedliwości”, „Apollo i Bachus”), Giambattisty Tiepolo („Niepokalane Poczęcie”)
Słynne muzeum w Madrycie posiada również w swojej kolekcji ponad 1000 obrazów artystów szkoły flamandzkiej. Odrębną część kolekcji Museo del Prado stanowi malarstwo niemieckie, holenderskie, brytyjskie i niemiecki. Najbardziej rozpoznawalni artyści w tej sekcji muzeum to: Nicolas Poussin, Albrecht Dürer, Anton Rafael Mengs, Hans Baldung, Rembrandt, Thomas Gainsborough, Joshua Reynolds.
Inne dzieła Muzeum Prado
Najbardziej znane muzeum w Madrycie posiada w swojej kolekcji nie tylko obrazy, ale także: rzeźby, grafiki, rysunki oraz rzemiosło artystyczne. Jeśli chodzi o to ostatnie to szczególne zainteresowanie budzą zabytkowe meble, wachlarze i ceramika. Grafiki i rysunki to przede wszystkim te autorstwa Francisco Goi. Nie brakuje też jednak dzieł innych artystów takich jak: Michał Anioł. Albrecht Dürer, Anton van Dyck, Rembrandt czy Tiepola. W przypadku rzeźb dominuje natomiast sztuka grecka oraz sztuka rzymska z XVI, XVII i XVIII wieku.
Informacje praktyczne:
- Bilety wstępu: 15 EUR. Muzeum jest bezpłatne dla wszystkich od poniedziałku do soboty: 18:00-20:00 oraz w niedziele i święta: 17:00-19:00
- Godziny otwarcia: od poniedziałku do soboty w godz. 10:00 – 20:00, w niedziele i święta w godz. 10:00 – 19:00
- Adres: Calle de Ruiz de Alarcon, 23, 28014 Madryt, Hiszpania
Sztuka najwyższych lotów w Galerii Borghese w Rzymie
Galeria Borghese (wł. Galleria Borghese) w Rzymie to muzeum posiadające w swoich zbiorach jedną z najważniejszych kolekcji dzieł sztuki we Włoszech, którą przez trzy stulecia gromadził ród Borghese. W pięknie zdobionych pomieszczeniach zobaczymy prace takich artystów jak Giovanni Lorenzo, Bernini, Caravaggio, Tycjan czy Rafael Santi.
Początki kolekcji rodziny Borghese sięgają pierwszych lat XVII wieku. Zaraz po tym jak w 1605 roku Camillo Borghese wstąpił na tron Piotrowy jako Paweł V, kardynałem mianowano jego siostrzeńca Scipione Borghese.
Scipione Borghese nie poprzestał jednak na kupowaniu gotowych dzieł i został patronem kilku barokowych artystów. Uważany był za najważniejszego mecenasa młodego Berniniego, który wykonał dla kardynała kilka wspaniałych grup rzeźbiarskich. Innymi artystami tworzącymi na jego zamówienie byli rzeźbiarz Nicolas Cordier oraz malarze Caravaggio, Domenichino oraz Guido Reni.
Za projekt budynku Galerii odpowiadał nadworny architekt Pawła V Flaminio Ponzio, który wzorował się na szkicach przygotowanych przez kardynała. Nawiązywał on do podmiejskich willi wznoszonych przez starożytnych arystokratów. Ponzio zaprojektował również układ rozległych ogrodów (Villa Borghese), które były integralną częścią pałacu. Cały kompleks wzniesiono poza murami, tuż za bramą miejską Pinciana (Porta Pinciana), a obecne ogrody są publicznym parkiem miejskim. Willa przez trzy stulecia należała do rodziny Borghese, aż została przejęta przez państwo i zamieniona na muzeum.
Kolekcja dzieł sztuki w Galerii Borghese
Kolekcja Galerii Borghese składa się z dwóch części: galerii rzeźby, unikatowych płaskorzeźb, mozaik oraz galerii obrazów z XV-XVIII wieku. Sam pałac to dwupoziomowy obiekt, w którego komnatach udostępniono poszczególne eksponaty. Na parterze znajduje się monumentalna sala wejściowa, niesamowita kaplica oraz osiem komnat. Muzeum może poszczycić się jednym z najważniejszych zbiorów dzieł Berniniego, które eksponowane są w centralnych punktach kilku pomieszczeń.
Pierwszą udostępnioną zwiedzającym komnatą galerii Borghese jest sala Pauliny. Centralnym jej punktem jest rzeźba, wykonana z białego marmuru przez Antonio Canova, przedstawiająca siostrę Napoleona Bonaparte, jako boginię Wenus. Kolejne pomieszczenie dedykowane jest Dawidowi, (który został uwieczniony na chwilę przed oddaniem zwycięskiego strzału powalającego na ziemię Goliata), bogini Dafne czy imperatorom, hermafrodycie. W pomieszczeniu przedstawiającym mitologicznych uciekinierów z płonącej Troi zobaczymy postać Eneasza wynoszącego z płomieni własnego ojca.
Zwiedzanie parteru można rozpocząć od Sali Apolla i Dafne (Sala III) lub Sali Imperatorów. Ozdobą Sali III jest arcydzieło Berniniego – wysoka na niemal dwa i pól metra rzeźba przedstawiająca scenę przemienienia Dafne w drzewo wawrzynu. Bernini rozpoczął pracę nad sceną mając 25 lat i wyrzeźbił ją w latach 1622-1625. Obie postacie są naturalnej wielkości.
Na uwagę zasługuje również Sala Fauna (Sala VIII) . Dawniej stała w niej rzeźba przedstawiająca Sylena trzymającego w rękach Bachusa (Dionizosa). Po zabraniu jej w XIX wieku do Luwru, w centralnym miejscu umieszczono figurę tańczącego satyra z II wieku (jest to prawdopodobnie kopia pracy greckiego rzeźbiarza Lizypa z IV wieku p.n.e.).
W przypadku tej sali to jednak nie rzeźby są główną atrakcją, a obrazy Caravaggia. Niektóre z dzieł barokowego mistrza to:
- Chłopiec z koszem owoców
- Święty Hieronim piszący
- Madonna z Dzieciątkiem i św. Anną
- Dawid z głową Goliata
- Chory Bachus (Bacchino malato)
Wybrane obrazy i dzieła sztuki
Na pierwszym piętrze w sposób chronologiczny wyeksponowane są obrazy z różnych epok – od XVI do XVIII wieku. Razem do zwiedzenia jest 12 sal, choć niektóre z nich są niewielkie. Jednak każda z nich jest niezwykle ciekawa i unikatowa.
Wśród najciekawszych dzieł znajdują się tutaj:
- Dama z jednorożcem i Złożenie do grobu (Rafael Santi)
- Św. Dominik, Miłość niebiańska i miłość ziemska (Tycjan)
- Diana i jej nimfy (Domenichino)
- Święty Hieronim, Św. Jan Chrzciciel, Bachus (Caravaggio)
- Madonna z Dzieciątkiem (Perugino)
- Ostatnia Wieczerza (Bassano)
- Zuzanna i starcy (Rubens)
Galeria Borghese to jedna z największych i najciekawszych atrakcji Rzymu. Tu znajdziemy prawdziwą kolebkę włoskiej kultury i sztuki. Największe dzieła zgromadzone w unikatowej willi są jednym z cenniejszych miejsc, które gorąco polecam zobaczyć w pięknej stolicy Włoch .
Informacje praktyczne:
- Bilety wstępu: wymagana jest wcześniejsza rezerwacja. 13 EUR/osoba dorosła, 2 EUR (dla osób w wieku 18-25 lat) i wejście darmowe do 18. roku życia
- Godziny otwarcia: od wtorku do niedzieli od 9:00 do 19:00
- Adres: Piazzale Scipione Borghese, 5, 00197 Rzym, Włochy
Tekst: Anna Molęda-Kompolt
Źródło: hispanico.pl oraz podrozepoeuropie.pl
Zdjęcia: Pixabay
